5 overduidelijke signalen van boekhoudfraude

Laatste update op 27 augustus 2022

Ahold, Imtech, Enron, WorldCom. Er zijn talloze bedrijven geweest die zich schuldig hebben gemaakt aan boekhoudfraude. Sommige bedrijven kwamen de schade uiteindelijk weer te boven maar veel gingen erdoor failliet.

Boekhoudschandalen zijn desastreus voor werknemers en aandeelhouders, maar toch gebeurt het zeer regelmatig. Overal waar bestuursleden onder druk worden gezet om op korte termijn te presteren is de kans op fraude groot.

Er zijn veel boekhoudkundige trucjes om de cijfers gemakkelijk even op te poetsen. Als aandelenbelegger is het handig om de meest gangbare trucjes goed te herkennen.

5 categorieën van fraude

Om boekhoudfraude te herkennen dient over het algemeen veel onderzoek gedaan te worden. De meeste bedrijven proberen eventuele fraude uiteraard zo onherkenbaar mogelijk te maken. Over het algemeen vallen de meeste gevallen van boekhoudfraude onder 5 categorieën:

  • Omzet verhogen door middel van fictieve verkopen.
  • Manipulatie van kosten.
  • Onjuiste waarderingen van activa (bezittingen).
  • Verborgen schulden.
  • Onduidelijke voetnoten.

1. Omzet verhogen door middel van fictieve verkopen

Het verhogen van de omzet kan onder andere gebeuren door toekomstige verkopen alvast mee te nemen in de resultaten.

Een goede check is om de omzetcijfers tegenover de cashflow van een bedrijf te zetten. Typisch dienen cashflow en omzet door de jaren heen met gelijkmatige percentages te groeien. Als de cashflow sterk achterblijft dan kan dat duiden op creatief boekhouden. Cashflows zijn over het algemeen moeilijker te manipuleren dan de balans en de resultatenrekening.

2. Manipulatie van kosten

Kosten en waarderingen van bezittingen kunnen ook onjuist ingeschat worden.

Zo kunnen kosten lager uitvallen door bepaalde kostenposten pas later mee te nemen. Vaak hebben bedrijven het over een ‘adjusted profit’ oftewel een ‘aangepaste winst’ waarin eenmalige kosten niet zijn meegenomen. Een bedrijf heeft echter veel vrijheid om bepaalde kosten als eenmalig te beschouwen.

3. Onjuiste waarderingen van activa (bezittingen)

Bezittingen zoals machines kunnen onjuist afgeschreven worden. Machines die 5 jaar meegaan, moeten ook binnen 5 jaar afgeschreven worden. Als de afschrijvingstermijn te ruim gekozen wordt kan de investeringswaarde over veel meer tijd uitgesmeerd worden.

In dat geval zullen de afschrijvingen op de resultatenrekening lager uitvallen. Daarmee zal de winst opgepompt worden.

4. Verborgen schulden

Schulden kunnen zwaar wegen op een onderneming. Zeker als er ook nog verborgen schulden zijn die niet gerapporteerd worden.

Zo kunnen bepaalde kortlopende schulden bijvoorbeeld nog niet op de balans staan. Deze behoren in het jaarverslag benoemd te worden, maar er is geen garantie dat het ook gebeurt.

5. Onduidelijke voetnoten

Verder staan er in de meeste jaarverslagen voetnoten bij tabellen met financiële gegevens. Normaal gesproken dienen de voetnoten de cijfers te verhelderen. Als voetnoten erg ondoorzichtig zijn of gewoonweg onbegrijpelijk, dan is dat een grote rode vlag.

Boekhouden versus cashflow

Het opmaken van een balans en resultatenrekening van een bedrijf is net als spelen met Monopoly geld. Het is gemakkelijk om bepaalde kosten of inkomsten onder verschillende potjes te schuiven. Zelfs binnen de boekhoudkundige regelgevingen is er veel mogelijk om deze twee overzichten zo gunstig mogelijk te laten zijn.

Het cashflowoverzicht is echter een stuk lastiger te manipuleren. Er gaat geld een bedrijf in en er gaat geld uit: moeilijker is het niet.

Analisten en fraude

Veel analisten en bedrijven hebben ongezond veel aandacht voor de balans en de resultatenrekening. Leg er altijd het cashflow overzicht naast. Daarin staat uiteindelijk of er netto geld in of uit de onderneming stroomt.

Kloppen de cijfers uit het cashflow overzicht niet met de balans en de resultatenrekening? Zorg er dan voor dat je weg bent.